از محدوده برخوردار هاشمیه فقط اسمش نصیب اهالی خیابان خورشید شده است، خیابانی که تابلو هاشمیه۹۳ در ورودی آن نصب شده است، ولی پیشتر به آن «روستای چهارچشمه علیا» میگفتند. این کوچه از بسیاری از امکانات شهری برخوردار نیست. رفع مشکلاتی همچون آسفالت خراب و نبود روشنایی در ابتدای هاشمیه۹۳ و نبود حملونقل عمومی و نداشتن امکانات رفاهی زندگی شهری، همه و همه درگرو تعیین تکلیف اسناد این زمینهاست.
بعضیها حتی آب و برق و گاز هم ندارند و دلشان خوش است که محلهشان اسم هاشمیه را یدک میکشد. به هرجا مراجعه میکنند و خدمات میخواهند به آنها میگویند که تکلیف زمینهایشان معلوم نیست.
در خیابان خورشید چهارصدخانوار زندگی میکنند که اسناد املاک آنها میان زمین و هواست. اهالی چهارچشمه علیا جایی بین شهر و روستانشینی گیر افتادهاند؛ نه خبری از خدماتدهی دهیاری هست و نه امکانات شهری را دریافت میکنند.
اهالی خیابان هاشمیه۹۳ یا همان خورشید، پیر و جوان و زن و مرد، آمدهاند تا مشکلاتشان را با شهرآرامحله درمیان بگذارند. شهین عظیمیمهر که حدود ششسالی میشود دراین محله ساکن است، میگوید: من از زمانی که در اینجا ملک خریدم، در رفتوآمد بین شهرداری، اداره ثبت اسناد، اداره راه و شهرسازی و دادگستری هستم و بهعنوان نماینده مردم منطقه برای احقاق حقوق مالکان، پیگیریهای زیادی انجام دادهام.
به گفته او اداره راه و شهرسازی در یکی از مکاتبات قضایی اعلام کرده که منطقه چهارچشمه علیا جزو مستثنیات است. به دلیل تصرف مالکان اولیه (غلامحیدر و غلامعباس ناصری و تاجمحمد محمدپور) در اراضی ملی و فروش اراضی متعلق به دولت طی قولنامه به غیر، در مراجع قانونی توافق کرده است از مستثنیات خود جبران خسارت کند، ولی متن توافقات موجود نیست.
طبق گفته اهالی، اداره راهوشهرسازی تاکنون هیچگونه سندی در خصوص این ادعا ارائه نداده است. این بخش یعنی چهارچشمه علیا جزو مستثنیات است و مردم املاک خود را از قسمت مستثنیات مالکان خریداری کردهاند و هیچ مشکلی بین مبایعه نامهها با مالکان اولیه ندارند.
عفت سوداگر که از سال۸۷ در این محله زندگی میکند، میگوید: سال۸۴ بود که متوجه شدیم چهارچشمه علیا بخشی از شهر شده است و ما هم با هزار امید هرچه را داشتیم، سرجمع کردیم و خانهای در این محل خریدیم. گفتند قرار است بولوار هاشمیه تا اینجا ادامه داشته باشد و خانهتان میشود جزو بالاشهر مشهد.
خواستیم بچههایمان در محلههای خوب و برخوردار بزرگ شوند. در این سالها بچههایمان میان خاک و نخاله رشد کردند و با هزار دردسر از مسیر خاکی، خود را به مدرسه میرساندند، اما خبری از آبادی در این محله نشد که نشد.
محبعلی اسدی سال ۷۶ یک قطعه زمین ۱۲۰ متری خریده و چهار فرزندش را همینجا بزرگ کرده است. حالا که وقت دامادیشان رسیده است، نمیتواند آجر روی آجر بگذارد؛ چون سروکارش با پلیس ساختمان افتاده است. او که این زمین را با ۲۰ میلیونتومان وام روستایی خریداری کرده است، میگوید: وقتی این زمین را خریدیم، یک آلونک کوچک وسط زمینمان ساختیم که بقیه زمین را وقتی بچههایمان بزرگ شدند، بسازیم تا مستأجر نباشند. اما از وقتی اسم شهر روی روستایمان آمد، هیچ کاری نتوانستهایم انجام بدهیم.
اسدی از برخی همسایهها خیلی دلش پر است؛ میگوید: یکی از اهالی پنجره خانهاش را عوض کرد تا جلو خواستگار دخترش آبروداری کند، اما یکی از همسایههای پدربیامرز رفت و به شهرداری خبر داد. آنها هم آمدند و یک نیوجرسی بزرگ جلو در خانهاش گذاشتند. او ادامه میدهد: آنقدر قوانین مختلف در این سالها وضع کردهاند که مردم از این سیاست چندگانه به جان هم افتادهاند.
طاهره پورهنگ دست سه فرزند خردسالش را گرفته و خودش را به ما رسانده است تا حرفش را به گوش کسی برسانیم و دردی از او دوا شود. به گفته خودش پنجسال پیش خانه او را قلع بنا کردند، آن هم در مرحلهای که برای قلع فقط حکم بدوی آمده بود و جای اعتراض داشت.
او با کلی دوندگی دوباره مجوز ساخت گرفت، سال۹۹ پراید قدیمیاش را فروخت و خانهاش را از نو بنا کرد. حالا دوباره به او گفتهاند که خانهات را خلاف ساختهای و دوباره برایش حکم قلع صادر شده است.
طاهرهخانم میگوید: من باید دوباره با سه بچه آواره کوچه و خیابان شوم؟ جلو در خانهمان نیوجرسی بزرگی گذاشتهاند، درحالیکه همسایههایمان که طبقات زیادی هم ساختهاند، بهراحتی زندگی میکنند. این شهروند خیابان خورشید به خبرنگار شهرآرامحله میگوید: از وقتی شما برای تهیه گزارش به محل ما آمدید، از شهرداری میآیند و قالبهای بتنی را از جلو در منازل برمیدارند.
مژگان بیخوری سهسال است که در این محله خانه خریده، اما از حداقل امکانات نیز بهرهمند نیست. خانهاش نه آب دارد و نه برق و نه گاز! از خانه همسایهها با شلنگ آب میگیرد و با سیمکشی از ستون برق کوچه، خانهاش را روشن میکند. مژگانخانم میگوید: خدا را خوش نمیآید که در بولوار هاشمیه باشیم و اینطور زندگی کنیم. وقتی به اداره گاز و آب و شرکت برق مراجعه میکنیم، به ما میگویند بروید دنبال سندهایتان تا به شما خدمات بدهیم.
برای گرفتن سند که به شهرداری میرویم، میگویند باید اول ثبت، محدوده زمینتان را مشخص کند. به اداره ثبت میرویم، میگویند باید مجوز دیوارکشی داشته باشید تا براساس محدوده سند بدهیم. بعد متوجه شدیم که اسناد ما مشکل قانونی دارد. به شعبه ۲۰۹ مراجعه کردیم و به اینجا رسیدیم که پروندهای تحت عنوان پلاک ۱۸۶ در دادستانی مشهد قفل شده است؛ این یعنی یک دور باطل.
منیره صادقی که عضو شورای اجتماعی محله هم هست، میگوید: زمانیکه اینجا روستا بود، ما سهمیه آرد و نفت داشتیم. با پولی که از اهالی جمع کرده بودیم، مسیر دسترسیمان را آسفالت سرد ریختیم و برای رفتوآمد مشکلی نداشتیم. از سال۸۴ که گفتند اینجا به شهر پیوسته است، به ما سند دادند، اما نگفتند که برای اینجا کاربری فضای سبز تعریف شده است. تا سال۹۵ همین سندها را که کاربری فضای سبز داشت، به اهالی میدادند، اما از آن زمان، همین را هم نمیدهند و بقیه افرادی که اینجا خانهدارند، ماندهاند بلاتکلیف.
او که سالهاست برای سروسامان یافتن محلهشان به ادارات مختلف مراجعه میکند، ادامه میدهد: با اینکه شهردار منطقه ۹ قول داد که مسیر را آسفالت کند، مسیر دسترسیمان را که آسفالت نمیکنند هیچ، آنقدر ماشینهای سنگین شهرداری برای آبیاری بوستان خورشید از اینجا رد شده که آسفالت سرد همینجا را هم خراب کرده است. مسیر آنقدر خراب است که تاکسی حاضر نیست به اینجا بیاید. سرویس مدرسه بچهها را در بولوار نماز پیاده میکند. با این وضعی که برای راه درست کردهاند، خجالت میکشیم مهمان دعوت کنیم.
محمدحسن فدائیان صاحب یک قالیشویی است که سالها در این روستا فعال بوده است. او سال۶۷ زمینی با وسعت حدود ۲ هزارو ۸۰۰ مترمربع را در این محل خریداری و قالیشویی بزرگی راهاندازی کرده است. او برای این کارگاه و متعلقاتش هم پروانه دارد و هم سند و مجوز کار. البته چندسال است که این کارگاه قالیشویی متروکه است و فدائیان دنبال کسبوکار جدیدی است تا به قول خودش به اقتصاد محله آبا و اجدادیاش کمک کند، اما او هم برای دریافت سند در سیکل نافرجام ادارات گیر کرده است.
علیاصغر تیموری یکی دیگر از اهالی خیابان خورشید است که موها و محاسنش سفید شده و عصا به دست راه میرود. او میگوید: چهلسال قبل اینجا زمین خریدم، زمینهایی که از سال۴۲ به مالکان اولیه واگذار شده است. حالا میگویند ثابت کن که مالک آن هستی!
حاجعلیاصغر از شدت عصبانیت، کلاهش را از سرش برمیدارد و به زمین میکوبد و فریاد میزند: دیوار هفتادساله دور زمینم را خراب کردند، دیواری که خشت خشتش ارزش داشت. از مالک اصلی قولنامه دارم و هیچ معارض دیگری هم وجود ندارد، اما اجازه نمیدهند از ۵هزار متر زمین خودم استفاده کنم. شکایتم را کجا ببرم که جواب بدهند؟
رئیس شورای اجتماعی محله چهارچشمه که مدت زیادی است از ادارات مختلف پیگیر تعیین تکلیف زمینهای این محدوده است، میگوید: از زمانیکه مردم به ما مراجعه کردند، پیگیر مشکلاتشان هستیم. غیر از سندها موضوعات دیگر را هم دنبال کردهایم. برای حملونقل عمومی با رئیس شرکت اتوبوسرانی تعامل کردیم. مقرر شد که بعداز آسفالتریزی و ایجاد مسیر مناسب، چهارون از ۹ونی که مسیرشان انتهای خیابان هاشمیه است، به خیابان خورشید بیایند.
حمید سحرخیز ادامه میدهد: در جلساتی که با شهردار منطقه داشتیم، قرار بر این شد که آسفالت و جدولکشی ورودی و معابر اصلی انجام گیرد تا دسترسی برای اهالی سریعتر میسر شود. همچنین مقرر شد تا زمان تعیین تکلیف اسناد و اجراییشدن طرح تفصیلی هیچ قلعی صورت نپذیرد. اداره مخابرات هم قول داده است که در فاز سوم خیابان هاشمیه ۹۳ مردم خورشید از تلفن بهرهمند شوند. تنها شرط نتیجهگیری، همراه و همدلبودن همه ساکنان است.
برای پیگیری وضعیت اراضی خیابان خورشید در محله چهارچشمه با شهردار منطقه۹ نیز گفتگو میکنیم. او بسیار مصمم است که مشکل اهالی در یک بازه زمانی کوتاه رفع شود. او از گذشته این اراضی میگوید که کاربری فضای سبز داشته و سندی هم که برای خریداران صادر شده است، برهمین مبناست. سعید حسینقلیزاده همچنین از مشکلات بین اداره راه و شهرسازی و مالکان اولیه این اراضی میگوید که باعث شده است پرونده این پلاک در دستگاه قضایی با مشکلاتی روبهرو شود و طرح تفصیلی اجرایی نشود.
شهردار منطقه ۹ از مذاکره مستقیم مدیریت شهری با دستگاه قضا میگوید و ادامه میدهد: دادستانی طی نامهای از راه و شهرسازی خواسته است که هرچه سریعتر این زمینها را تعیین تکلیف کنند؛ یا مالکیت مردم را بپذیرند یا اگر قبول نمیکنند، برابر مصوبه بودجه ۱۴۰۱ این زمینها را واگذار کنند تا شهرداری هم بتواند مجوز ساختوساز صادر کند. ما هم در ادامه نامه دادستانی، نامهای به راه و شهرسازی ارسال میکنیم.
حسینقلیزاده مقدم ادامه میدهد: در طرح تفصیلی برای برخی از این اراضی، کاربری گردشگری تفریحی و باغ رستوران و برای دیگر زمینها کاربریهای متفاوتی تعریف شده است. ساکنان میتوانند پساز دریافت پروانه برای ساختوساز زمین خود براساس طرح تفصیلی اقدام کنند.
شهردار منطقه درراستای همکاری با اهالی و ساکنان خورشید تأکید میکند: اگر برای فردی حکم قلع ارسال شد، حتما به شهرداری مراجعه کند تا پیگیر آرای کمیسیون ماده صد برابر طرح جدید تفصیلی باشد. ما تلاش میکنیم آرای قلع را با هماهنگی کمیسیون ماده صد و کمیسیون ماده۵ تعیین تکلیف کنیم تا اهالی بیش از این با مشکل روبهرو نشوند.
او در ادامه میگوید: خدمات شهری مانند نظافت و رفتوروب مدتهاست که مانند دیگر نقاط شهر در این محدوده هم انجام میشود. اجرای آسفالت ورودی و معابر نیز از زمستان سال گذشته آغاز شده است، اما بهدلیل اینکه ادارههای گاز و آب و شرکت برق برای جابهجایی بموقع تأسیسات شهری چندان همکاری نکردند، روند اجرای پروژه کند شد.
حسینقلیزادهمقدم به ساکنان خیابان خورشید این نوید را میدهد که با تصویب طرح تفصیلی جنوب غرب و اراضی چهارچشمه این محدوده پس از سالها، از بلاتکلیفی خارج خواهد شد و همزمان با ابلاغ طرح اجرایی که در شرف انجام است، پاسخگویی و اعلام ضابطه شهرسازی به ساکنان انجام میشود.
او در ادامه تأکید میکند: مالکان ابتدا باید برای تعیین تکلیف مالکیت و سند ثبتی یا قرارداد واگذاری دولتی اقدام کنند. شهردار میز خدمتی را هم معرفی میکند تا بهصورت ویژه و رایگان به ساکنان محدوده خورشید مشاوره دهند و ساکنان نیازی نداشته باشند تا به اشخاص یا دفاتر خارج شهرداری مراجعه کنند. همچنین میگوید که روابط عمومی منطقه با تلفن ۰۵۱۳۱۲۹۵۳۱۳ آماده دریافت نظرات یا مشکلات ساکنان خورشید است.
سرپرست دادسرای ناحیه۷ مرکز استان خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرامحله با تأکید بر اینکه دادستانی برای برداشتهشدن کاربری فضای سبز و پاسخگویی به مردم، بسیار پیگیری کرده است، توضیح میدهد: بیشترین مشکل اراضی خورشید، مربوط به اداره راه و شهرسازی است. مالکیت راه و شهرسازی بر این اراضی باعث شده است شهرداری نیز نتواند بهدرستی پاسخگوی ساکنان باشد. البته دادگستری با پیگیریهای مستمر درراستای حقوق عامه، کاربری طرح سبز را از این زمینها برداشته و کاربری مناسب تعیین کرده است.
فرزاد بهشتیتوندری با اشارهبه نقش رسانه در گشایش مشکلات مردم ادامه میدهد: بهتر است که رسانهها به این قبیل مشکلات بپردازند و مردم را به مسیر درست راهنمایی کنند. مالکان اراضی خورشید باید بدانند که گره کارشان در راه و شهرسازی گشوده میشود و با پیگیری از این اداره، زمینهای این محدوده تعیین تکلیف خواهد شد.
معاونت املاک و حقوقی ادارهکل راهوشهرسازی خراسانرضوی درباره زمینهای چهارچشمه میگوید: برای رسیدگی به مشکل املاک این محدوده باید دو مسئله بررسی شود. یاسر شورابی ادامه میدهد: اول، طرح مصوب شهرسازی باید وجود داشته باشد تا شهرداری بتواند پاسخگویی کند و دوم، باید به این نتیجه برسیم که ملکی که میخواهیم برای آن پروانه صادر کنیم، جزو زمینهای دولتی نباشد.
او در توضیح بیشتر این موضوع میافزاید: زمینهای اطراف این محدوده مسکونی همه زمینهای ملی و در مجاورت ارتفاعات جنوبی است. باید با جدیت بررسی کنیم تا مبادا افرادی برای زمینهای ملی با سندسازی یا جعل قولنامه بهدنبال گرفتن سند باشند. با رفع این دو مسئله مشکلی برای صدور پروانه وجود نخواهد داشت.